Đề bài: Ông cha ta có dạy: “Đói cho sạch, rách cho thơm”. Em hiểu lời dạy như thế nào?
Bài làm nghị luận xã hội về câu tục ngữ: Đói cho sạch, rách cho thơm.
Nhân cách, phẩm giá là thước đo giá trị của con người. Nếu không may gặp hoàn cảnh khó khăn, nghèo đói mà ta vẫn giữ được cuộc sống trong sạch, tâm hồn thanh cao thì quả là đáng quý vô cùng. Từ ngàn xưa, việc giữ gìn nhân cách của con người dù trong tình huống nào được cha ông ta nhắc nhở qua câu tục ngữ:
“Đói cho sạch, rách cho thơm”
Ta hiểu lời dạy ấy như thế nào?
Trong câu tục ngữ, cảnh tượng đầu tiên mà ta bắt gặp là “đói” và “rách”. Nhưng đối lập với cảnh đói và rách là tính chất “sạch” và “thơm”. Vậy ta cần phải hiểu rõ từng chi tiết để thấm nhuần lời dạy của ông cha. Thường thì “đói” tức là không đầy đủ, phải thiếu thốn. Và đã nghèo thì khó mà lành lặn, tức là phải rách. Câu tục ngữ ấy đã đặt con người vào tình huống thiếu thốn, cơ cực. Âý vậy mà khi nghèo, khi thiếu thốn như vậy ta phải làm sao cho thơm tho, tức là không có mùi hôi. Đã có biết bao người nghèo được như thế?. Trên thực tế xã hội, nếu hiểu theo nghĩa thực của câu tục ngữ thì quả là hiếm. Nhưng ở đây, ông cha mượn những tính chất “sạch thơm” để nhằm giáo dục con người.
Người ta thường vin vào cảnh túng nghèo thiếu thốn để đổ lỗi cho cách ăn mặc rách nát hoặc dơ bẩn của mình. Đó là cái hình thức bên ngoài, nhưng còn nhân phẩm, giá trị của con người thì sao? Đây chính là cái lõi mà câu tục ngữ muốn đề cập đến. “Sạch” và “thơm” không phải là do tự nhiên mà có mà là do ở chính con người tạo ra, hay nói đúng hơn là do suy nghĩ, nhận thức của con người. Ta có thể hiểu: Dù sống trong hoàn cảnh nghèo túng khó khăn, ta phải giữ cho được sự trong sạch, cao đẹp của tâm hồn, nghĩa là dù trong bất cứ tình huống nào ta cũng phải biết giữ gìn nhân cách, lòng tự trọng của con người, đừng làm điều xằng bậy, xấu xa để tổn thương đến danh dự cá nhân, danh dự gia đình. Ta phải biết kiềm chế, phải sáng suốt và bình tĩnh, đừng vì một khúc quanh trong cuộc đời, vì nghèo túng mà bán rẻ lương tâm, danh dự của mình. Qủa thực nhân vật lão Hạc trong truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao là một hình tượng đẹp và đáng trân trọng. Trước sự nghèo đói trầm trọng lão có thể chết trong sạch chứ không thể vì cuộc sống mà làm nghề ăn trộm. Cái chết của lão Hạc đã gây xúc động trong lòng người đọc, bởi lẽ lão là người nông dân nghèo mà có được nhân cách đáng quý, đáng trân trọng và đáng khâm phục.
Chị Dậu, nhân vật chính trong tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố vì quá nghèo cũng phải bán con, bán chó để lấy tiền nộp sưu cho chồng, vậy mà chị mạnh dạn ném nắm bạc vào tên tri phủ Tư Ân để bảo vệ lòng thủy chung với chồng.
Đó là những nhân cách cao đẹp, mà hình tượng “con cò” trong bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm” là tiêu biểu cho người dân lao động bình thường, nghèo khó biết giữ gìn tiếng thơm để lại cho con cháu đời sau:
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
Lời dạy trên thật là một bài học sâu sắc có giá trị giáo dục về nhân cách đạo đức cho con người. Thấm nhuần và hiểu rõ giá trị của câu tục ngữ, mỗi người trong chúng ta cố gắng thực hiện tốt lời giáo huấn trên. Ngày nay, đứng trước một xã hội chạy theo đồng tiền thì phẩm giá, nhân cách con người là một vấn đề quan trọng. Ta giữ được “sạch” “thơm” trong hoàn cảnh xã hội xô bồ này mới là điều đáng quý.
Tuy nhiên có một thực tế đáng buồn chính là việc nhiều người vì thiếu thốn vật chất mà dẫn đến những hành động sai trái, đi ngược với lương tâm và nhân cách của bản thân mình. Khi đã có suy nghĩ tiêu cực thì sẽ dẫn đến những hành động tiêu cực, ảnh hưởng đến bản thân và cả xã hội.
Mỗi người chúng ta là một tế bào của xã hội, việc sống lành mạnh, không hổ thẹn với lương tâm sẽ tạo nên một tương lai tốt đẹp hơn. Điều này sẽ khiến cho bản thân có thể hoàn thiện mình, vừa trở thành một người có ích, đóng góp sức lực vào xây dựng đất nước.
Bản thân học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường thì cần nhìn nhận bản thân mình cần trở thành một học trò chăm ngoan, học giỏi, không chạy theo bệnh thành tích.
Câu tục ngữ “Đói cho sạch, rách cho thơm” chính là lời nhắn nhủ của cha ông ta đối với con người. Hãy không ngừng hoàn thiện bản thân, đừng để cái xấu xa dụ dỗ, lôi kéo, như thế mỗi người sẽ trở thành công dân có ích cho xã hội hơn.
Trên đây là bài văn nghị luận xã hội về câu tục ngữ: Đói cho sạch, rách cho thơm. Các em cùng tham khảo nhé.
Chúc các em học tốt!
