Khả năng tổng hợp, khái quát, phân tích, biết cách liên hệ giữa các đối tượng địa lí và kỹ năng vẽ biểu đồ là “chìa khóa” giúp thí sinh đạt điểm cao.
Hệ thống kiến thức từng chương
Kiến thức Địa lí lớp 12 được chia ra làm 4 phần: Địa lí tự nhiên, Địa lí dân cư, Địa lí kinh tế và Địa lí vùng kinh tế. Các phần này đều có mối liên hệ qua lại với nhau. Một phương pháp giúp học sinh dễ nhớ là dùng sơ đồ “cây tư duy” để hệ thống, khái quát kiến thức cơ bản.
Sau khi đã hệ thống, có thể đi vào chi tiết từng bài. Mỗi bài cũng có thể hệ thống lại xem có bao nhiêu nội dung chính, mỗi ý chính có bao nhiêu ý phụ… dùng bút màu tô đậm những phần quan trọng hoặc gạch dưới những ý chính. Làm theo nguyên tắc từ tổng thể đến chi tiết, từ khái quát đến cụ thể. Đó là cách ghi nhớ mà không cần thiết phải cầm cả cuốn SGK để học, vừa không gây cảm giác nặng nề mà còn giúp nhớ nhanh và nắm chắc bài học.
Đối phó với số liệu
Điều “ám ảnh” sĩ tử ở môn Địa lí chính là việc việc có quá nhiều các con số, hoặc một dãy số liệu quá dài. Trong một số trường hợp, học sinh có thể chỉ cần đưa ra những con số tương đối. Ví dụ: nước ta có 2.360 con sông dài trên 10km thì các em có thể nhớ là hơn 2.000 con sông…
Học sinh cũng không nhất thiết phải nhớ hết cả một dãy số liệu quá dài nhưng cần nhớ được những số liệu cơ bản làm dẫn chứng cho bài viết. Ví dụ: dẫn chứng về tốc độ gia tăng dân số nước ta thì cần nắm được những mốc quan trọng, thường là đầu – cuối hoặc những năm có sự biến động lớn như tăng, giảm đột ngột….
Cách nhận dạng nhanh và vẽ biểu đồ
Phần vẽ biểu đồ thường chiếm 3 điểm trong bài thi đại học. Để đạt điểm cao phần này đòi hỏi học sinh phải có kỹ năng nhận dạng để có cách làm bài nhanh nhất.
Có thể tổng kết phần biểu đồ thành 6 dạng sau:
– Biểu đồ tròn: khi đề bài yêu cầu thể hiện cơ cấu, tỉ lệ, tỉ trọng (%) của đối tượng dưới 2 năm. Ví dụ: thể hiện cơ cấu của ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ của Việt Nam năm 2012…
– Biểu đồ cột (đơn, đôi…): khi đề bài yêu cầu thể hiện sự biến động của một đối tượng qua nhiều năm hoặc so sánh các đối tượng khi có cùng đơn vị trong một năm. Ví dụ: thể hiện sự biến động dân số, diện tích đất đai…
– Biểu đồ đường biểu diễn (đồ thị): khi đề bài yêu cầu thể hiện sự thay đổi, tăng trưởng, diễn biến của các đối tượng khác nhau về đơn vị qua nhiều năm. Ví dụ: thể hiện tốc độ tăng trưởng kinh tế, gia tăng dân số…
– Biểu đồ kết hợp giữa đường và cột: khi đề bài yêu cầu thể hiện các đối tượng khác nhau về đơn vị nhưng có mối quan hệ với nhau, hoặc đề bài có từ ba loại số liệu trở lên mà cần biểu diễn trên cùng một biểu đồ. Ví dụ: thể hiện sản lượng khai thác, nuôi trồng và giá trị sản xuất của Việt Nam thì vẽ cột thể hiện sản lượng khai thác và nuôi trồng, đường thể hiện giá trị sản xuất…
– Biểu đồ miền: khi đề bài yêu cầu thể hiện rõ nhất sự thay đổi cơ cấu, tỉ trọng của hai hoặc ba nhóm đối tượng mà có từ 3 năm trở lên. Ví dụ: thể hiện cơ cấu ngành kinh tế của Việt Nam hoặc cơ cấu trong nội bộ ngành nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ từ năm 1990-2005.
– Biểu đồ cột chồng: khi đề bài yêu cầu thể hiện tốt nhất quy mô và cơ cấu của đối tượng (theo tỉ lệ % tuyệt đối).
– Ngoài ra có dạng biểu đồ miền kết hợp với đường: thường dùng biểu đồ này trong trường hợp đặc biệt: tỉ lệ xuất khẩu, nhập khẩu, cán cân xuất nhập khẩu, tỉ lệ sinh, tỉ lệ tử, tỉ lệ gia tăng tự nhiên…
– Kỹ năng nhận dạng đề thi: Đây là kỹ năng quan trọng hàng đầu, giúp bạn không bị lệch hướng trong quá trình làm bài. Đề thi thường có từ 3 – 4 câu, trong đó phần lý thuyết thường chiếm từ 65% – 70% tổng số điểm. Cần nhận dạng được đề thi, đó là dạng nào? Trình bày hay chứng minh, vẽ biểu đồ tròn hay vẽ biểu đồ miền, số liệu đã được xử lý hay số liệu thô?
– Kỹ năng khai thác Atlat: đọc, mô tả được các đặc điểm của hiện tượng địa lý. Nghiên cứu để hiểu nội dung Atlat, nắm chắc ký hiệu, ước hiệu bản đồ, xác định được phạm vi các lãnh thổ.
Ngoài ra thì các kỹ năng như phác thảo đề cương cho từng câu hỏi trong đề thi, trình bày bài thi, viết chữ, cách diễn đạt cũng vô cùng quan trọng. Địa lý là môn đòi hỏi sự tư duy, tổng hợp, phân tích nên bắt buộc các bạn phải hiểu rõ vấn đề, nỗ lực và nhất định không học thuộc lòng.
