Lipit là gì? hay con gọi là chất béo là hợp chất quan trong không thể thiếu trong cơ thể cũng như trong cuộc sống. Sau đây chúng ta cùng tìm hiểu kỹ hơn về hợp chất này.
1/ Định nghĩa lipit là gì ?:
- Lipit là gì? Lipit là hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, nó không hòa tan trong nước nhưng lại tan trong nhiều dung môi hữu cơ không phân cực khác như ete, cloroform, xăng dầu.
- Lipit là hợp chất của các este phức tập, bao gồm chất béo, sáp, steroit, photpholipit…
- Lipit hay còn gọi là chất béo là trieste của glixerol với axit béo.
2/ Phân loại lipit
– Lipit là hợp chất bao gồm chất béo như sáp, steroit, photpholipit… và hầu hết chúng đều là các loại este phức tạp.
+ Chất béo: được coi là trieste của glixerol với các loại axit béo và là các axit monocacboxylic có số nguyên tử C chẵn ( thông thường từ 12C đến 24C) và không phân nhánh, chúng được gọi chung là triglixerit.
+ Sáp: là 1 loại este của monoancol cao (C16) với axit béo (C16).
+ Steroit là 1 loại este của monoancol mà gốc hidrocacbon gồm có 4 vòng có chung 1 cạnh với axit béo.
+ Photpholipit là 1 loại este của glixerol chứa hai gốc axit béo và một gốc photphat hữu cơ.
3/ Công thức của lipit :
Công thức của một số lipit thường gặp (Axit béo) :
- Axit panmitic: C15H31COOH
- Axit stearic: C17H35COOH
- Axit oleic: C17H33COOH
- Axit linoleic: C17H31COOH
Ví dụ :
- (C17H35COO)3C3H5 : tritearylglixerol ( tritearin)
- (C15H31COO)3C3H5 : tripanmitoylglixerol ( tripanmitin)
- (C17H33COO)3C3H5 : trioleoylglixerol ( triolein)
4/ Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lý
a/ Trạng thái tự nhiên của lipit là gì?:
– Chất béo là một thành phần chính của mỡ động vật, dầu thực vật.
– Sáp có sáp ong là loại điển hình đặc trưng.
– Steroit, photpholipt thì có trong cơ thể sinh vật.
b/ Tính chất vật lí của lipit là gì:
- Trong điều kiện thường thì chất béo là hợp chất lỏng hoặc rắn. Nếu trong phân tử của chất béo có gốc HC không no, thì chất béo ở trạng thái lỏng (hay dầu thực vật). Nếu trong phân tử chất béo có gốc HC no thì chất béo ở trạng thái rắn (hay mỡ động vật).
- Cả dầu thực vật, mỡ động vật đều không tan trong nướ. nhưng tan trong các loại dung môi hữu cơ như : benzen, hexan, clrofom…
- Tất cả dầu thực vậ và mỡ động vật khi cho vào trong nước đều nổi, điều này chứng tỏ chúng nhẹ hơn nước.
5/ Tính chất hóa học của lipit :
Tính chất hóa học của Lipit trong phản ứng thủy phân : (trong dung dịch axit) tritearin tạo ra Axit stearic + glixerol.
(C17H35COO)3C3H5 + H2O -> C17H35COOH + C3H5 (OH)3
Khi phản ứng xà phòng hóa : (trong dung dịch bazơ NaOH) tritearin tạo ra natri stearat + glixerol.
(C17H35COO)3C3H5 + NaOH C17H35COONa + C3H5 (OH)3
Phản ứng cộng hiđro của chất béo lõng :
(C17H33COO)3C3H5 + H2 -> (C17H35COO)3C3H5
6/ Ứng dụng và chức năng của lipit
a/ ứng dụng của chất béo :
- Chất béo là 1 trong những thức ăn quan trọng của con người.
- Là nguyên liệu tổng hợp 1 số chất khác cần thiết cho cơ thể con người.
- Là nguyên liệu điều chế xà phòng, glixerol.
- Ngoài ra, chất béo còn dùng trong sản xuất 1 số thực phẩm khác hay dùng để tái chế thành nhiên liệu.
b/ Vậy chức năng của lipit là gì đối với cơ thể:
- Tham gia vào cấu tạo tế bào, làm mô đệm và cách nhiệt.
- Làm dung môi để hòa tan các loại vitamin tan có trong mỡ là A, D, E, K để cơ thể hấp thụ.
- Cung cấp nước nội sinh cho cơ thể.
- Dự trữ năng lượng, cung cấp nguồn lượng năng lượng rất cao cho cơ thể gấp 2,5 lần so với protein.
- Tuy nhiên nếu sử dụng quá nhiều hoặc không hợp lý chất béo sẽ dẫn đến tình trạng làm tăng hàm lượng triglyxerit, gây ra cơn đau thắt ngực hay nhồi máu cơ tim, suy tim.
Qua bài viết này chúng tôi hi vọng giúp bạn hiểu hơn về tính chất của lipit cũng như chức năng tầm quan trọng của nó đối với cuộc sống. Giúp các bạn học sinh có thêm kiếm thức để giải bài tập.
