Vẽ và nhận xét biểu đồ
Giáo viên cần ôn lại những nội dung về kiến thức và kĩ năng cơ bản của các loại biểu đồ, bao gồm: ý nghĩa của biểu đồ, những căn cứ để xác định biểu đồ, những yêu cầu cần đạt và những điểm cần chú ý khi vẽ biểu đồ.
Kĩ năng quan trọng nhất đối với phần biểu đồ là kĩ năng xác định biểu đồ thích hợp theo yêu cầu của đề bài.
Nếu như xác định sai biểu đồ thì học sinh sẽ mất điểm phần này và bài thi không thể đạt điểm cao. Để lựa chọn đúng biểu đồ căn cứ quan trọng là dựa vào yêu cầu của đề bài và ý nghĩa của biểu đồ. Tiếp đến là học sinh phải nắm chắc các kĩ thuật thể hiện, các yêu cầu đối với từng loại biểu đồ.
Trong quá trình ôn tập, để học sinh yếu cũng có thể xác định đúng và vẽ được biểu đồ đảm bảo các yêu cầu, cần ôn lại những kiến thức cơ bản về biểu đồ (cách xác định và các yêu cầu cần đạt và một số điểm cần chú ý khi vẽ đối với mỗi loại biểu đồ) sau đó mới thực hành vẽ biểu đồ.
Để học sinh dễ nhớ, giáo viên tóm tắt ngắn gọn những kiến thức cơ bản về biểu đồ ở bảng sau:
| Loại
biểu đồ |
Căn cứ xác định
(yêu cầu của đề) |
Yêu cầu cần đạt | Chú ý |
| Biều đồ cột | – Thể hiện tốt nhất tình hình phát triển, số lượng, khối lượng, so sánh độ lớn;
– Thể hiện cơ cấu bằng số liệu tuyệt đối |
– Lấy tỉ lệ cân đối giữa trục đứng và trục ngang.
– Các cột có chiều rộng bằng nhau, chiều cao tương ứng với số liệu |
– Vẽ hai đối tượng có số liệu không cùng đơn vị thì vẽ hai trục đứng.
|
| Biểu đồ đường | Thể hiện tốt nhất tốc độ phát triển, chỉ số phát triển, sự gia tăng, tốc độ tăng,… | – Đúng tỉ lệ, sạch, đẹp, cân đối giữa hai trục;
– Khoảng cách các năm trên biểu đồ tương ứng với khoảng cách năm trong bảng số liệu; |
– Vẽ xuất phát từ trục đứng;
– Nếu vẽ hai đường không cùng đơn vị thì vẽ hai trục đứng; – Thể hiện sự gia tăng thì số liệu phải tính bằng đơn vị % |
| Biểu đồ tròn | Vẽ biểu đồ thể hiện tốt nhất quy mô và cơ cấu hoặc sự chuyển dịch (sự thay đổi) cơ cấu, số lượng hình tròn cần vẽ từ 1 đến 3 hình
|
– Các hình vẽ trên cùng một trục ngang;
– Nếu thể hiện thời gian thì các hình tròn phải xếp theo thứ tự thời gian như trong bảng số liệu.
|
– Đơn vị phải là phần trăm (%).
– Bắt đầu vẽ từ kim chỉ 12 giờ; – Sử dụng kí hiệu và chú giải chung. |
| Biểu đồ miền
|
Vẽ biểu đồ thể hiện tốt nhất cơ cấu hoặc sự chuyển dịch (hay sự thay đổi) cơ cấu mà bảng số liệu có từ 4 năm trở lên. | Khoảng cách các năm trên biểu đồ phải tương ứng với khoảng cách năm trong bảng số liệu
|
– Đơn vị phải là phần trăm (%).
– Biểu đồ miền là một hình chữ nhật nằm ngang |
| Biểu đồ
kết hợp giữa cột và đường
|
Vẽ biểu đồ thể kết hợp thể hiện từ hai đối tượng trở lên
|
– Đảm bảo các yêu cầu của biểu đồ cột và biểu đồ đường.
+ Điểm xuất phát để vẽ-theo biểu đồ cột. + Khoảng cách năm tương ứng khoảng cách năm trong bảng số liệu.
|
– Có hai trục đứng;
– Nếu bảng số liệu có hai đối tượng địa lí cần thể hiện, trong đó một đối tượng lại được chia ra 2 hoặc 3 thành phần thì đối tượng đó vẽ cột chồng |
Yêu cầu chung đổi với biểu đồ: Biểu đồ cần phải ghi đầy đủ: tên biểu đồ, tên trục (đối với biểu đồ cột và đường), tên hình tròn (đối với biểu đồ tròn có từ hai hình trở lên), số liệu trên biểu đồ, chú giải (nếu thể hiện từ hai đối tượng trở lên); đảm bảo chính xác, sạch, đẹp.
Củng cố kiến thức bằng bài thực hành
Sau khi đã ôn lại phần lí thuyết cơ bản (nội dung của phần trên), giáo viên cho hoc sinh làm một số bài thực hành (nhận xét một bảng số liệu và mỗi loại biểu đồ, làm một bài tập) để kiểm tra, uốn nắn học sinh và tiếp tục rèn luyện trong cả quá trình ôn tập theo nội dung hướng dẫn ôn thi của Bộ GD&ĐT.
